Recenzja książki "Zaklików i okolice w okresie wojny i okupacji niemieckiej 1939 - 1944"

Ważna książka

     Nakładem Wydawnictwa BUK ukazała się najnowsza książka Waldemara Żelaznego „Zaklików i okolice w okresie wojny i okupacji niemieckiej 1939-1944” licząca ponad 400 stron. To pierwsze tak obszerne studium historyczne Zaklikowa i okolicznych miejscowości czasu II wojny światowej. Autor, mimo że nie jest z wykształcenia historykiem, wykonał olbrzymią pracę. Odtworzył realia tamtego okresu historii Polski w mikroskali, skupiając się na analizie różnych aspektów, w tym struktur podziemia, zbrodni wojennych, a także postaw ludności cywilnej. Jego praca wskazuje na złożoność sytuacji w Zaklikowie i okolicach, gdzie obok oporu wobec okupanta i postaw heroicznych części mieszkańców, dochodziło do aktów przemocy i kolaboracji. 

    Imponująca jest objętość materiałów faktograficznych, których źródłem były zarówno kwerendy w archiwach polskich, jak i relacje oraz materiały pozyskane od osób prywatnych. Autor (znakomicie władający piórem), w formie bardzo komunikatywnej dla przeciętnego czytelnika, skupił się nie tylko na cytowaniu pozyskanego materiału, ale dokonał także wnikliwej analizy wielu wydarzeń tamtego okresu do dziś budzących spory wśród historyków i publicystów. Z racji związków rodzinnych autora obszerniej omawiana jest tematyka Narodowych Sił Zbrojnych, zresztą bardzo aktywnych na tym terenie.

    Być może niektóre oceny postaw osób omawianych w tym opracowaniu mogą być dla części czytelników zbyt kontrowersyjne, ale mieszczą się w dopuszczalnych granicach. Łamią one pewne zaszłości minionych lat będące wynikiem uwarunkowań politycznych, ale też relacji rodzinnych i zawodowych. Odbrązawiają niektóre postacie, a innym przywracają należny szacunek za ich niezłomną postawę w okresie okupacji - najpierw niemieckiej, a później sowieckiej.

    Wydawnictwo to z całą pewnością zainteresuje nie tylko miłośników historii, ale także rodziny osób w niej opisanych, które coś słyszały o udziale swoich bliskich w ruchu oporu, ale nie posiadały dokumentów potwierdzających tę działalność. Autorowi pracy należą się wyrazy uznania za mrówczą pracę, która w sposób trwały zapisze się w historii południowej Lubelszczyzny.

Sylwester Piechota

Waldemar Żelazny: Zaklików i okolice w okresie wojny i okupacji niemieckiej 1939 - 1944, s. 424, il. 203, Wydawnictwo Buk, Białystok - Zaklików 2025